9 april 2011

Fryske sûkerbôle (Fries suikerbrood)


Mijn familie komt uit Friesland: mijn moeder uit Sneek en mijn vader uit Makkum. We hebben als gezin nooit in het noorden gewoond (wel bij Winterswijk, zo exotisch waren we dan ook wel weer) dus mijn ouders hebben ons nooit Fries geleerd. Maar als we kliekjes overhouden roep ik wel heel hard: krek so'n protsje! En daar houdt mijn Friesheid een beetje op. Toch weet ik het belangrijkste Friese erfgoed op waarde te schatten: sûkerbôle!


Suikerbrood ten zuiden van Lemmer valt soms tegen. Het Vlaamsch Broodhuys, een van oorsprong Vlaardingse keten van lunchzaken die hier in Amsterdam overal opduikt, heeft een brioche-achtige versie die er heerlijk uitziet maar nogal droog is. Laatst kocht ik suikerbrood van de Dirk waar ik wentelteefjes van heb gemaakt. Dat was voor iedereen het beste.


Verstoken van lekkere kleffe bôle ging ik tijden geleden op zoek naar het perfecte recept. Het eerste recept dat ik uitprobeerde gebruikte gembersiroop en kaneel. Dat smaakte in één keer precies naar vroeger, maar er klopte iets niet helemaal. Het smaakte alsof het niet gaar was terwijl het dat wel was: als je op de bodem klopt moet het hol klinken en dat deed het. Pas toen ik een keer de moeite deed om uit te zoeken hoeveel zout vijf gram nou precies is (één teaspoon!) bleek dat mijn brood gewoon flauw was, en niet rauw. Weer wat geleerd.


Suikerbrood moet zo klef zijn dat het eigenlijk te vies is om aan te pakken. Mijn brood was knapperig aan de buitenkant. Dat is perfect voor je zuurdesembrood met lijnzaad en rogge, maar nu absoluut niet. Ik ging de bakvorm insmeren met dik boter en suiker wat resulteerde in een heel vieze bakplaat en nog steeds, een knapperige korst. Ik ben er nog steeds niet helemaal uit maar het bleek te helpen om uit te schieten met de parelsuiker. De suiker smelt en het brood blijft nat.


Belgische parelsuiker (die ze in de Luikse wafels gebruiken) is de ideale shortcut voor Friese sûkergrein. Als je tenminste een kokkie hebt die geregeld naar Brussel moet. Je kunt dus óf naar België rijden en parelsuiker halen, óf naar Friesland gaan voor greinsuiker. En als je de Randstad niet uitwilt omdat je een verstokte chauvinist zonder connecties bent gebruik je de mini-suikerkontjes van Gilse. Ik heb wel eens geprobeerd om gewone suikerklontjes kleiner te maken in de keukenmachine maar ik bleef zitten met een mengsel van poedersuiker en nauwelijks kleiner geworden klonten in een grondig gezandstraalde kom. Ik raad dus alleen de eerste drie opties aan.


Fryske sûkerbôle (Fries suikerbrood)

Wat een verhaal! Ik kan gelijk door naar het recept.

Ingrediënten:

450 gram bloem
5 gram/ 1 teaspoon zout
1 zakje instantgist
50 gram suiker
een theelepel kaneel
50 gram zachte roomboter (mag warm zijn maar niet heet)
1 ei
50 ml gembersiroop
150 ml lauwe melk
250 gram grein- of parelsuiker (of minisuikerklontjes)



Meng de bloem, suiker en kaneel met het gist en het zout. Voeg het ei toe met de gembersiroop, melk en boter. Meng het deeg tot een homogene massa en kneed het vijf tot acht minuten. Op dit punt kun je het in de koelkast zetten als je het de volgende dag pas wilt bakken. Hou wel twee uur aan om het deeg op kamertemperatuur te brengen voor het gaat rijzen. Ik heb gister in tijdsnood de oven voorverwarmd op 50 graden, hem weer uitgezet en het deeg er een uurtje in geparkeerd. Ging ook goed.
Als je meteen doorgaat laat je het deeg afgedekt een uur rijzen op een warme, tochtvrije plaats. Na dat uur verwarm je de oven voor op 200 graden en kneed je de suiker van je keuze door het deeg. Doe het deeg in een ingevet cakeblik en laat het nog een kwartier narijzen. Bak het brood een half uur en laat het afkoelen op een rooster. Snijd het brood pas als het afgekoeld is en eet het met roomboter. Dan ren je maar een rondje extra vanavond!

17 opmerkingen:

ingeanema zei

Precies op tijd! Ik wil voor donderdag een beter suikerbrood bakken (2de poging), een suikerbrood dat natter is, zoals we het van de bakker krijgen (in Friesland). Ikzelf woon niet ver van NYC en doe het met niet-Nederlandse ingredienten. Maar de leukste verassing was het Zoetekouwen-blog zelf, lekker ouwehoeren in het Nederlands inplaats van in het Engels en toch nieuwe/andere recepten die uitgeprobeerd zijn. Ik kom zeker terug. Doei, Inge

Anne-Jet zei

Super! Ik ben razend benieuwd hoe het lukt met Amerikaanse ingrediënten. Als je daar pas woont/ net bent gaan bakken: op chocolateandzucchini.com staat een heel handige conversiesite. En dat was het weer voor vandaag met de ongevraagde tips!

Anoniem zei

Hoi, bedankt voor je recept! Wat die korst betreft zou je heet water in de braadslede kunnen gieten, de stoom helpt het zacht te houden. En dan eventueel tijdens het afkoelen een theedoek eroverheen!

Kees zei

Bedankt voor het recept. Mijn vrouw is van Makkum en ik ben van Workum.Wij wonen in de USA sedert 1966.Kees Gielstra.

Anoniem zei

zou er ook een foto geplaatst kunnen worden als ie doorgesneden is?

Anoniem zei

wat doe je bij elkaar

Anoniem zei

Bedankt voor het recept. Het is echt superlekker! Om het brood kleverig te krijgen heb ik het meteen nadat het brood uit de oven kwam de bovenkant ingesmeerd met gembersiroop (met kwastje). Gaat het brood mooi van glimmen en krijg je een lekkere kleverige korst.
Groetjes, Ingrid (ook 2 ouders uit Friesland)

Anoniem zei

ik zou voor zo'n 200 gr parelsuiker gaan, 250 wordt te kleverig en er blijft bij mij veel over.

Anoniem zei

Suikerbrood zoals suikerbrood hoort te zijn! Heerlijk recept.

Cisca Ireland-Verwoerd zei

Hoi Anne-Jet. Ik woon al jaren in het buitenland - momenteel Boston. Ik maak vanalles zelf omdat dat soms de enige optie is. En het is een culinair avontuur! Had opeens zin in suikerbrood. Mijn dichtsbijzijnde verbinding met Friesland is dat mijn beste vriendin Fries is, maar als Hollandse kaaskop vind ik Fries suikebrood wel erg lekker. Afijn. Geen gemberstroop te vinden, maar 50ml honing met ca. 2cm gemberwortel fijngeraspt werkt heel goed. Ook geen suikerklontjes of parelsuiker aanwezig; maar wel brokken pure palmsuiker (in de Chinese winkel), die goed in kleinere brokjes te hakken is. Resultaat: perfect!! Ziet er geweldig authentiek uit - hoewel niemand hier dat weet - en smaakt superdeluxe echt! Heel hartelijk bedankt voor dit recept!

saffiertje zei

Geweldig cisca! Goed plan die palmsuiker!

tsa zei

Ik heb die parelkorrels eens heel lang geleden bij de Welkoop gekocht. Die heb je ook in het Westen :). Ik weet niet of ze de parelsuiker nog steeds verkopen maar je kan het proberen.

Herman zei

Strooi wat kaneel over de parelsuiker, en giet er een beetje gembersiroop overheen. even doorroeren en dit door het deeg mengen. De suiker weekt dan wat in. Nog kleffer!

Gutter zei

Hallo,
Ik heb net ook een suikerbrood gebakken met 500 Gr meel, met minisuikerklontjes en gembersiroop ( vrijwel zelfde recept als zoetekauwer, alleen ik heb 10 Gr zout gebruikt ( was recept uit " heel Holland bakt boek)
Ook mijn buitenkant was dus vrij droog gebleven. Ik denk dus ook dat wat Herman aangeeft meehelpt, maar als extra zou ik de buitenkant nog insmeren met blanke stroop voordat het de oven ingaat (verkrijgbaar bij Makro) maar dit moet nog uitgeprobeerd worden,! Eerst deze maar even lekker opeten....

saskia zei

de aldi verkoop zo nu en dan parelsuiker

JR zei

Net terug van Makkum en even langs Sneek gepasseerd op de terugweg. Het Friese suikerbrood werd bij het ontbijt geserveerd in het Strandhotel Vigilante te Makkum. Onmiddellijk verknocht aan dit brood. In Leeuwarden bij Jumbo 2 broden gekocht en op de terugweg naar België in Sneek bij bakker Piet Haaksma nog eentje bijgekocht. Voorlopig kunnen we er even tegenaan. We vinden trouwens Friesland één van de mooiste provincies in Nederland.

Nyckle zei

grijnsuiker maken: 250 gr. suiker. 25 gr. water. koken en roeren, roeren en nog eens roeren. Lichtbruin laten worden. 180 C.

Een reactie posten